Fortbaan

Wat

De Fort II-straat stond vóór 1864 bekend als de 'Laermolenweg' en werd hernoemd naar het nabijgelegen Fort II. De laatste naamswijziging gebeurde op 4 januari 1936. Toen kreeg het grootste gedeelte van de weg de naam Fortbaan.

De bouw van het fort, waarnaar de straat vernoemd is, begon in 1864. Het was generaal Hendrik Alexis Brialmont die de verdedigingsgordel van de forten rond Antwerpen, inclusief het Wommelgemse fort, ontwierp.

De totstandkoming van de forten rond Antwerpen leidde tot aanzienlijke controverse en protesten, met name van de "Antwerpse Beweging". Zelfs tijdens provincieraadzittingen ontstonden er incidenten door verhitte debatten en publieke interventies. Een bron van onvrede was de wet betreffende de krijgsdienstbaarheden, die onder meer bepaalde dat op een afstand van 585 meter van de forten geen permanente woningen mochten worden gebouwd, behalve hutten of kleine houten huizen die snel konden worden afgebroken. Tot aan de volledige afschaffing van deze wet in 1924 werden nog enkele houten woningen aangetroffen op plaatsen als Kandonklaar en Borsbeek.

Alle forten in de fortengordel waren gebouwd volgens een vergelijkbaar ontwerp. Ze waren ontworpen om elk punt in en rond de vesting te kunnen verdedigen. Hoewel de forten theoretisch onneembaar waren, werd het tegendeel snel bewezen. Na de Eerste Wereldoorlog verloren de forten zelfs al hun militaire betekenis. De omwalling werd buiten gebruik gesteld en omgezet in een veiligheidsomwalling in 1906.

De bouw van het fort vereiste aanzienlijke arbeidskrachten. In totaal werkten duizenden mensen aan het project, waarvan een deel militairen. De kosten van het project liepen uiteindelijk hoger op dan oorspronkelijk begroot, deels vanwege vertragingen en onvoorziene omstandigheden zoals het tragische instorten van een paviljoen op Fort II op 4 november 1875, waarbij zeven arbeiders omkwamen.

De namen van de slachtoffers waren:

  • Petrus Nauwelaerts, metsendiender;
  • Victor Hoeyberghs, metsendiender;
  • Josephus Franciscus Ceulemans;
  • Adrianus Slootmans, metser;
  • Josephus Van Beylen, metserdiender;
  • Petrus Franciscus Verwerft;
  • Carolus Van Loo, metser.