Wat
Elke dag draaien we tientallen keren de kraan open. En elke keer stroomt er een overvloed aan vers, drinkbaar water uit. Behalve eind mei in Overijse, toen de vraag naar water het aanbod zodanig oversteeg dat er niets meer uit de kraan kwam. Lopen we na de droge zomers van de afgelopen jaren tegen een watertekort aan? In dit artikel geven we wat meer duiding bij de situatie in België en geven we tips voor slim en spaarzaam watergebruik op korte én lange termijn.
Waterstress
Laten we beginnen met een bijzonder weetje: België loopt een groter risico op watertekorten dan Portugal of Egypte. De waterstresstest meet per land de verhouding tussen het waterverbruik en de aanvoer van nieuw water. Qatar staat op de eerste plaats en loopt dus een erg groot risico. België staat op plaats 22, ver voor onze buurlanden Nederland (plaats 80), Frankrijk (plaats 59) en Luxemburg (plaats 49).
Onze watervoorraden lopen dus risico om uitgeput te worden. Daar zijn verschillende redenen voor. België telt veel bewoners op een kleine oppervlakte, we hebben niet zoveel rivieren die water naar ons grondgebied brengen en er is veel landbouw en industrie die grote hoeveelheden (grond)water nodig hebben. Maar van de beperkte oppervlakte is in Vlaanderen ook nog eens 16% bedekt met ondoordringbare materialen, de zogenaamde ‘verharding’. Dat is het dubbele van het gemiddelde in de Europese landen.
Code oranje
Op twee derde van de meetpunten staat het grondwater laag tot zeer laag. Alarmerend genoeg voor de Droogtecommissie, die een code oranje afkondigde (klik voor de meest recente update). In alle provincies geldt nu een captatieverbod op kwetsbare waterlopen, maar sinds de versoepeling van 16 juli (klik hier) is er geen verbod meer geldig op Wommelgems grondgebied. Het water komt vlot uit de kraan, maar grondwaterbuffers raken niet zo snel aangevuld. Het grondwaterpeil varieert doorheen het jaar, dat is normaal. In de winter wordt het doorgaans aangevuld, maar na de droge zomers van de afgelopen jaren vertrekken we dit jaar vanuit een slechte startpositie. We ervaren nu de gevolgen van de klimaatverstoring: de neerslag is minder verspreid over het jaar en de warme periodes zorgen ervoor dat meer water uit de grond verdampt.
Zo’n captatieverbod heeft veelal een invloed op landbouwers. Maar ook voor gezinnen heeft de Droogtecommissie enkele adviezen. De commissie raadt aan om niet-essentiële toepassingen van water nu te vermijden, zoals het vullen van zwembaden van meer dan 100 l, terrassen en opritten afspuiten, en parken, sportweides en gazons besproeien. Afhankelijk van hoe de situatie evolueert, kunnen deze adviezen in bindende richtlijnen worden omgezet om waterschaarste te vermijden.
Slim water besparen door...
Een gemiddelde Vlaming verbruikt thuis elke dag 114 liter water. Daarnaast staat het verborgen waterverbruik, bijvoorbeeld voor voedsel (2.500 liter voor een hamburger) of kleding (3.700 liter voor een jeansbroek). Je kan op verschillende manieren water besparen: verspilling actief vermijden, water opvangen voor hergebruik en de bodem helpen het water vast te houden.
1. Geen voedingswaren te verspillen
Zelfs wanneer je niets in je eetpatroon wijzigt, kan je het verborgen waterverbruik drastisch verminderen door te vermijden dat voedingswaren verlopen in je koelkast of op je voorraadplank. Achter een paar stukken vlees, een bakje champignons en een paar sinaasappels gaat al snel 10.000 liter water schuil. Winkel met een lijstje en zet de producten met de kortste houdbaarheidsdatum vooraan in je kast.
2. Je sanitaire toestellen op dieet te zetten
De douche (24 l), de wasmachine (16 l) en het toilet (21 l) zijn de gemiddeld gezien de grootste slokoppen. Een beetje besparen heeft hier meteen een grote impact. Met een spaardoucheknop blijft de waterstraal even sterk, maar verbruik je een stuk minder. Zet je wasmachine enkel aan wanneer hij helemaal vol is. Installeer een spaarknop op je toilet of trek de hendel gewoon niet helemaal naar beneden. Dat alleen bespaart ruim twintig liter per dag per persoon!
3. De kraan op tijd dicht te doen
Uit een kraan stroomt per minuut ongeveer 10 liter. Laat het water dus niet lopen als je het niet nodig hebt (bijvoorbeeld tijdens het tandenpoetsen of wanneer je in de keuken bezig bent).
4. Het gras (en de klaver) te laten groeien
Als je een mooie tuin hebt, wil je dat ook tijdens een droogteperiode zo houden. Wees slim en geef ’s ochtends of ’s avonds gericht water aan de voet van de plant en niet op de bladeren. Maai je gras niet te vaak, want kort gras krijgt ook kortere worteltjes, en dus uitdrogingsverschijnselen. Maar een gazon kan uit veel meer dan enkel gras bestaan. Klaver of madeliefjes zijn echte groenblijvers en geven je het mooie bloementapijt er gratis bij.
5. Een regenwaterton te installeren
Heb je de ruimte, overweeg dan zeker om je regenpijp aan te sluiten op een regenwaterton. Water besparen begint immers vóór de droogte, en dankzij zo’n ton vang je het hele jaar door elk drupje op dat op je dak valt. Het gaat dan niet richting riolering, maar kan gebruikt worden voor allerlei doeleinden.
6. Binnenshuis water op te vangen voor hergebruik
Je hoeft geen verbouwingen uit te voeren vooraleer je water kan opvangen voor hergebruik. Met enkele kleine teiltjes en grotere emmers geraak je al ver. Maak wel een onderscheid tussen water met of zonder zeepresten. Tenzij je biologisch afbreekbare zeep gebruikt, giet je dat immers niet bij in je moestuin. Maar dat water is dan weer handig om je toilet mee door te spoelen. Vang het koude water voor een douche op, zet een teiltje onder een vergiet wanneer je groenten afspoelt of was af in een bak die je vervolgens in een emmer overgiet.
7. Een hemelwaterput aan te leggen
Nog een stapje verder ga je met een hemelwaterput. Daarmee kan je een nog grotere capaciteit regenwater opvangen en je toilet, wasmachine of buitenkraantje van water voorzien. Lokaal Bestuur Wommelgem reikt een toelage uit wanneer je zo’n put installeert. Raadpleeg daarvoor zeker eens onze website en ons digitaal loket.
8. Regendruppels te laten insijpelen in de bodem
Hoe minder water rechtstreeks naar de riolering gaat, hoe meer druppels de kans hebben om dezelfde reis te maken die we eerder beschreven hadden. Ontharden is daarom de boodschap. Bedrijven en scholen worden steeds meer gesensibiliseerd om beton of klinkers (op bijvoorbeeld parkings) te vervangen door waterdoorlatende materialen. Ook bij je thuis kan je daarover nadenken. De gemeente besteedt daar bij nieuwe bouwprojecten ook aandacht aan. Zo ligt er naast de rotonde aan de Ternesselei een wadi, een soort kommetje in het landschap dat water opvangt en langzaam laat insijpelen. In je tuin kan je dat ook in kleinere vorm aanleggen.
9. Een boom of struik aan te planten
Onbedekte grond droogt sneller uit, zeker in de volle zon. Heb je nog plaats in je tuin? Plant dan een boom of een struik. Zo creëer je een zalig schaduwplekje voor jou en je tuin. Ze verlagen de temperatuur en gaan waterverlies uit de bodem tegen. Het duurt wel even voor de kruin van een boom voldoende schaduw geeft. Help de bodem ook nu al een handje en zorg voor een bodembedekker (bijvoorbeeld klimop, vrouwenmantel of onzelievevrouwbedstro). Bedek de bodem in perkjes of de moestuin met een goede mulchlaag. Die kan bestaan uit grasmaaisel, houtsnippers, stro of kruid zonder zaden (zoals smeerwortel of brandnetels).
